Πως ανακοινώνουμε το Διαζύγιο στα παιδιά

Το Διαζύγιο δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση ούτε για το ζευγάρι που χωρίζει και καλείται να διευθετήσει τις κοινές υποχρεώσεις και ευθύνες, αλλά ούτε για τα παιδιά που βιώνουν τις αλλαγές στο οικογενειακό περιβάλλον και προσπαθούν να τις αποδεχτούν και να προσαρμοστούν σε αυτές. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι γονείς οφείλουν να βοηθήσουν αυτήν την προσπάθεια, ώστε η αποδοχή και η προσαρμογή των παιδιών να γίνει όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά. Γι αυτό είναι σημαντικό να δημιουργήσουν ένα κοινό πλάνο σχετικά με το πότε και το πώς να το επικοινωνήσουν στα παιδιά για να εξασφαλίσουν την αποφυγή των συνεπειών του διαζυγίου στην ψυχοσύνθεση τους.

   Αρχικά, δεν υπάρχει σωστός ή λάθος χρόνος. Σε καμία ηλικία δεν θα είναι έτοιμο ένα παιδί να αντιμετωπίσει γρήγορα και ανώδυνα το διαζύγιο των γονιών. Το διαζύγιο σημαίνει χωρισμός και ο χωρισμός προκαλεί το αίσθημα της απώλειας και η απώλεια πυροδοτεί τον μηχανισμό του πένθους με ότι αυτό συνεπάγεται (άγχος, ανασφάλεια, θυμό, ενοχές κ.α.). Επομένως, είναι απόλυτα φυσιολογικό η αποδοχή και η προσαρμογή να απαιτεί χρόνο και υπομονή, καθώς σχεδόν πάντα συνοδεύεται από αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορικά ξεσπάσματα.

   Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά κάτω των 3^ων ετών δεν διαθέτουν τους γνωστικούς μηχανισμούς για να αντιληφθούν την έννοια του διαζυγίου, αλλά μπορούν να αντιληφθούν σε συναισθηματικό επίπεδο τον αποχωρισμό του ενός γονέα από το σπίτι και την απουσία της καθημερινής τους αλληλεπίδρασης. Σε αυτήν λοιπόν, την ηλικία χρειάζονται λίγα και απλά λόγια, αλλά πολλή συναισθηματική αποφόρτιση. Αντίθετα, τα παιδιά άνω των 3^ων ετών είναι ικανά να κατανοήσουν και να επεξεργαστούν το θέμα του διαζυγίου και μάλιστα να το διαχειριστούν ενδεχομένως καλύτερα σε σχέση με τα παιδιά στην εφηβεία, καθώς διαθέτουν πιο εύκαμπτες προσαρμοστικές δεξιότητες και λιγότερο ευάλωτη ψυχοσύνθεση, όπως συμβαίνει στην εφηβεία εξαιτίας της συναισθηματικής αστάθειας και της ορμονικής διακύμανσης.

   Αναφορικά με τον τρόπο ανακοίνωσης του επερχόμενου διαζυγίου, καλό είναι οι ίδιοι οι γονείς να έχουν συμφωνήσει συνεργατικά εκ των προτέρων τα διαδικαστικά και πρακτικά ζητήματα (ποιος αποχωρεί από το σπίτι, τις μέρες συνάντησης, την συμμετοχή στην καθημερινότητά κλπ.) και να είναι σίγουροι για την απόφασή τους. Αφού εξασφαλιστούν τα παραπάνω θέματα τότε μπορούν να προβούν στην ανακοίνωση του διαζυγίου στα παιδιά με υποχρεωτική την ταυτόχρονη παρουσία και των δύο. Παρακάτω παρατίθενται ορισμένα σημεία σημαντικά για τον τρόπο ανακοίνωσης:

• Η ανακοίνωση-συζήτηση του διαζυγίου πρέπει να γίνει μέσα σε ένα χαλαρό κλίμα, το οποίο διακατέχεται από σεβασμό, κατανόηση και σταθερότητα. Σε καμία περίπτωση δεν είναι καλό να εκφραστούν αισθήματα πικρίας, ματαίωσης, θυμού και ανταγωνισμού μεταξύ των δύο γονέων.
• Όχι στην απολογητική στάση. Δεν ζητάμε από τα παιδιά να εγκρίνουν ή όχι την απόφασή μας, ζητάμε μόνο να την κατανοήσουν. Στο σημείο αυτό βοηθάνε φράσεις καθησυχαστικές όπως «Πάντα θα είμαστε οι γονείς σας και θα σας αγαπάμε πολύ», «Αγαπηθήκαμε πολύ με τον μπαμπά/την μαμά, αλλά τώρα δεν είμαστε πια ευτυχισμένοι μαζί», «Δεν φταίτε πουθενά εσείς», «Πάντα θα είμαστε κοντά σας σε ότι κι αν χρειαστείτε ακόμα κι αν μένουμε χωριστά», «Θα μιλάμε καθημερινά»…
• Εξηγούμε με σαφήνεια και λεπτομέρεια τα πρακτικά ζητήματα του διαζυγίου (ποιος γονέας φεύγει από το σπίτι, πότε θα τον βλέπουν κ.α.) συγκρατώντας την όποια συναισθηματική μας φόρτιση. Επιπλέον, τονίζουμε πως οι αλλαγές εξαιτίας του διαζυγίου αφορούν μόνο τη μορφή της οικογένειας και όχι τη σχέση και αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών.
• Στη συζήτηση είναι σημαντικό να δοθεί προτεραιότητα στα παιδιά. Έτσι, είναι απαραίτητο να υπάρχει μία ήρεμη και εφησυχαστική γραμμή επικοινωνίας, με έμφαση στην κοινή απόφαση του διαζυγίου και στην ακλόνητη αγάπη και αφοσίωση προς το πρόσωπό τους.
• Πολύ σημαντικό, να μην υπάρχουν σχόλια, υπαινιγμοί, κατηγορίες και επίρριψη ευθυνών μεταξύ των γονέων μπροστά στα παιδιά, γιατί κάτι τέτοιο θα τα δίχαζε θα προκαλούσε άγχος, φόβο και ενοχές και θα δυσκόλευε την αποτελεσματική αποδοχή της νέας τάξης πραγμάτων.
• Τέλος, ενθαρρύνουμε τα παιδιά να κάνουν ερωτήσεις και να εκφράσουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους, ώστε να ελαχιστοποιηθεί το συναισθηματικό φορτίο και να διευκολυνθεί στη συνέχεια η διαδικασία της προσαρμογής στα νέα δεδομένα.

   Δεν απαιτούμε από τα παιδιά να συμμορφωθούν στην απόφαση του διαζυγίου, δίνουμε χρόνο, δείχνουμε κατανόηση στο οποιοδήποτε ξέσπασμα και συμπαραστεκόμαστε όποτε το κρίνουμε αναγκαίο. Δεν αναμένουμε να καταφέρουν να το διαχειριστούν μόνα τους, αλλά είμαστε παρόντες συνεχώς μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία του πένθους και να επανέλθει η ισορροπία. Χωρίζουμε ως ζευγάρι, αλλά παραμένουμε γονείς και πάντα ανταποκρινόμαστε στον ρόλο και τις υποχρεώσεις μας.